گاز اکسیژن در مواجهه با هوا،هوای فشرده،نیتروژن و دیگر گازهای خنثی رفتاری متفاوت نشان می دهد.اکسیژن واکنش پذیری زیادی دارد.اکسیژن خالصی که به صورت فشرده در سیلندر ذخیره می شودمی تواند با بعضی از مواد مانند روغن و گریس واکنش شدیدی نشان دهد.سایر مواد ممکن است در مجاورت با اکسیژن خود به خود دچار حریق شوند.تقریبا اکثر مواد مانند منسوجات، لاستیک ها و حتی فلزات اگر در مجاورت با اکسیژن قرار بگیرند به شدت مشتعل می شوند.اگر میزان اکسیژن در هوا حتی به مقدار ناچیزی افزایش پیدا کند شرایط خطرناکی ایجاد می شود که موجب می شود شروع حریق آسان تر شده و دمای شعله بالا رود،البته چنین شرایطی به ندرت اتفاق می افتد.در اتاقی که به درستی هوای آن تهویه نمی شود نشت شیر یا شلنگ حاوی اکسیژن می تواند به سرعت غلظت اکسیژن در هوا را افزایش دهد و این شرایط ایجاد شود.عواملی که می تواند در هنگام استفاده از اکسیژن موجب ایجاد حریق و انفجار گردد از این قرارند:استفاده از موادی که با اکسیژن سازگار نیستند،بالاتر رفتن میزان اکسیژن در محیط به دلیل نشت از تجهیزات،استفاده از اکسیژن در تجهیزاتی که برای کار با اکسیژن طراحی نشده اند و بهره برداری نادرست از تجهیزات حاوی اکسیژن.کارفرمایان وظیفه دارند بر طبق مقررات در محیط کار خود ارزیابی خطر را انجام دهند و شرایط ایمن سازی محیط برای کارگران و پرسنل را فراهم آورند. جلوگیری از اشباع اکسیژن در محیط هنگامی که غلظت اکسیژن در هوا نسبت به شرایط عادی بالاتر رود،با اشباع اکسیژن مواجه هستیم و از آنجایی که اکسیژن بی رنگ،بی بو و بی مزه است اشباع آن توسط حواس پنج گانه ی انسان درک نمی شود.خطر اصلی که در مواجهه با شرایط فوق افراد با آن روبرو هستند آتش گرفتن سریع و خطرناک موها و لباس هاست.به طور مثال افرادی که برای درمان بیماری های تنفسی از اکسیژن استفاده می کنند اگر سیگار مصرف کنند امکان آتش گرفتن لباس ها و رختخوابشان وجود دارد،لذا می بایستی کشیدن سیگار برای کسانی که از اکسیژن استفاده می کنند ممنوع گردد. اشباع اکسیژن بر اثر عوامل مختلفی صورت می گیرد،از جمله:نشت به دلیل اتصالات نا مرغوب،نشت از شلنگ ها،لوله ها و شیرهای معیوب و نامرغوب،باز بودن شیرها،بسته نشدن صحیح شیرها پس از استفاده،استفاده بیش از نیاز از اکسیژن در جوشکاری،برشکاری و ...و تهویه ضعیف مکانی که در آن از اکسیژن استفاده می شود.نگهداری تجهیزات اکسیژن در شرایط مناسب و دقت در زمان استفاده از آن،می تواند از اشباع اکسیژن جلوگیری کند.به کار بردن غلط اکسیژن نیز می تواند باعث اشباع آن در هوا شود،در موارد زیر هرگز نباید از اکسیژن استفاده شود:تهویه یا خنک کردن مکان های بسته و گردگیری ماشین آلات،دستگاه ها و لباس ها. اگر دلیل اشباع اکسیژن،نشت اکسیژن باشد باید استفاده از اکسیژن متوقف شده،سیگار و شعله های باز خاموش شوند و مکان تهویه شده و محل نشت شناسایی و تعمیر شود.در این موارد احتمال این که اکسیژن در سطح لباس ها نفوذ کند وجود دارد،اگر به این قضیه مشکوک شدید بهتر است که لباس ها را از تن خارج کرده و در معرض هوای آزاد قرار دهید. کپسول های اکسیژن را نباید به داخل مکان های بسته برد.اکسیژن ممکن است با استفاده از شیلنگ به محل کار انتقال پیدا کند که در این صورت می بایستی در پایان کار شیلنگ جمع آوری شده یا از فضای بسته خارج گردد.در صورتی که جمع آوری شیلنگ امکان پذیر نباشد باید شیلنگ از منبع تغذیه جدا گردد. در اتاق های بسته و یا مکان هایی که به خوبی تهویه نمی شوند و خطر اشباع اکسیژن در آن ها زیاد است،استفاده از تجهیزات تشخیص اکسیژن بسیار ضروری است. هرگز از مواد ناسازگار با اکسیژن استفاده نکنید. بعضي از مواد در زمان تماس با اكسيژن خالص تحت فشار واكنشهاي احتراقي نشان مي دهند.ساير مواد نيز ممكن است در مواجهه با اکسیژن خالص دچار حريق خودبه خودي شوند. به اين گونه مواد ، مواد ناسازگار با اكسيژن مي گويند.تجهیزاتی که برای استفاده از اکسیژن طراحی می شوند می بایستی از مواد سازگار با اکسیژن ساخته شوند تا شرایطی ایمن را به وجود آورند.استفاده از مواد جایگزین که رفتاری مشابه با مواد اصلی را دارند اما سازگاریشان با اکسیژن ثابت نشده می تواند بسیار خطرساز باشد. در هنگام تعویض قطعات زیر می بایستی دقت لازم را داشته باشید: واشرها:بسیاری از واشرهای موجود در بازار از جنس لاستیک بوده و با اکسیژن سازگار نمی باشند. فلزات:بسیاری از فلزات و آلیاژها با اکسیژن سازگار نمی باشند. شیلنگ اکسیژن: شيلنگهاي قابل انعطاف اكسيژن كه براي جوشكاري مورد استفاده قرار مي گيرد بايد با استــــاندارد BS EN 559 وBS EN 739 مطابقت داشته باشد. رگلاتورهای فشارشکن:توان فشار رگلاتور نمی بایستی از فشار داخلی یک سیلندر پر از اکسیژن کمتر باشد،رگلاتورهایي كه براي جوشكاري مورد استفاده قرارمي گيرند بايد با استاندارد BS EN ISO 2503 مطابقت داشته باشند. داشته باشند. رگلاتورهاي موجود با استانداردهايي ساخته شده اند كه در حال حاضر مورد قبول نمي باشند،مانند: (BS 5741, BS 7650 BS EN 585 اين رگلاتورها ممكن است براي فشار بالاي 200 بار مناسب نباشند. روان کننده ها:معمولا استفاده از روان کننده ها توصیه نمی شود مگر روان کننده هایی که برای کار با اکسیژن ساخته شده اند و از طرف سازندگان تجهیزات توصیه می شوند. شما بايد هميشه از طراحي،ساخت،نصب و داير نمودن سيستمهاي اكسيژن تحت فشار تحت نظر افراد ذيصلاح كه اطلاعات تخصصي در اين زمينه دارند، مطمئن باشید.بر روي همه دستگاه ها و تجهيزات اكسيژن نیز بايد نوع گاز و روش ايمن كار درج شود.اگر از اکسیژن به جای گازهای دیگر مانند هوا،هوای فشرده یا نیتروژن استفاده شود خطرات زیادی در پیش خواهد داشت.اکسیژن در مجاورت با روغن ها و گریس ها،واکنش های انفجاری دارد.بسیاری از افراد هنگام پمپ نمودن،روشن کردن موتور و باد کردن تایر،به دلیل انفجاری که رخ می دهد مجروح و یا کشته می شوند.اکسیژن در مجاورت با برخی مواد خود به خود دچار حریق می شود و خطرناک است.در موارد زیر نباید از اکسیژن استفاده کرد:باد نمودن تایر خودرو،راه اندازی تجهیزات پنوماتیک،جایگزینی با هوا یا گاز بی اثر،استفاده در سیستم های هوای فشرده و راه اندازی موتورهای دیزل. نکات حفاظتی در مورد کپسول های اکسیژن و تجهیزات اگر کپسول اکسیژن و تجهیزات آن به طور صحیح مورد استفاده قرار نگیرند،حریق اتفاق می افتد.کسانی که از اکسیژن استفاده می کنند می بایستی از خطرات آن آگاه بوده و آموزش های لازم در این زمینه را دیده باشند.به چند نمونه از اقدامات حفاظتی در هنگام کار با تجهیزات اکسیژن توجه کنید: سیلندرهای اکسیژن: 1.هنگام کار با سیلندر باید احتیاط لازم را به عمل آورد و از چرخ دستی هایی که برای این منظور ساخته شده اند استفاده کرد. 2.می بایستی سیلندرها را به منظور جلوگیری از سقوط با استفاده از زنجیر یا تجهیزات دیگر مهار کرد. 3.باید توجه داشت که محل نگهداری سیلندرهای اکسیژن در مواقعی که مورد استفاده قرار نمی گیرد به خوبی تهویه گردد و از مواد قابل احتراق دور نگه داشته شود.ضمنا می بایستی کپسول های اکسیژن از کپسول های حاوی گازهای قابل اشتعال دور نگه داشته شود. تجهیزات اکسیژن: 1.شیرها همیشه می بایستی آهسته باز شوند.باز کردن سریع خصوصا شیرهای سیلندرهای اکسیژن باعث می شود اکسیژن در یک لحظه به سرعت خارج شود و در اثر برخورد و ضربه مولکول های اکسیژن به یکدیگر اصطکاک ایجاد شده و تولید گرما شود.علاوه بر این اگر مانعی در سیستم وجود داشته باشد مانند رگلاتورهای تنظیم فشار که بر روی سیلندرهای اکسیژن نصب می شوند،به واسطه ی متراکم شدن اکسیژن گرما ایجاد خواهد شد.در هر دو صورت از مواردی که گفته شد نتیجه آتش سوزی خواهد بود. 2.می بایستی از باز بودن کامل پیج تنظیم فشار رگلاتور اطمینان حاصل شود به این منظور که شیر خروجی رگلاتور قبل از باز کردن شیر سیلندر اکسیژن بسته باشد.مخصوصا زمانی که شیر کپسول اکسیژن برای اولین بار پس از تعویض کپسول باز می شود. 3.باید از بسته بودن شیر سیلندر و قطع بودن جریان اکسیژن از منبع تغذیه در زمانی که کار متوقف است،اطمینان حاصل کرد.برای قطع نمودن گاز از منبع تغذیه نباید عجله کرد و باید توجه داشت که ایجاد پیچ خوردگی در لوله های قابل انعطاف اکسیژن برای قطع جریان به منظور تعویض تجهیزات (سرپیک جوشکاری) ممنوع است. 4.باید از شیلنگ ها و دیگر تجهیزات در شرایط مناسب نگهداری شود.بهتر است نشتی اکسیژن از تجهیزات تست شود.این تست را می توان با اسپری های مخصوص و یا محلول مایعات شوینده انجام داد،البته صابون یا مایع مورد استفاده نباید حاوی روغن باشد. نظافت: تجهیزات اکسیژن را باید همیشه تمیز نگه داشت.اگر تجهیزات به گرد و غبار،ماسه،روغن و یا گریس آلوده باشند،باعث ایجاد پتانسیل حریق می گردد.تجهیزات پرتابل بیشتر در معرض آلودگی قرار دارند و تمیز نگه داشتن آن ها امری ضروری و جزئی از نکات ایمنی می باشد.برای نصب تجهیزات مانند نصب رگلاتور فشار و انجام اتصالات می بایستی از دستکش و دستمال های تمیز استفاده شود.لباس های کار مورد استفاده نیز می بایستی تمیز باشند چون مواد روغنی به راحتی قابل آتش گرفتن هستند. توصیه های عمومی: همیشه می بایستی اطمینان حاصل کرد که تهویه به صورت موثر و مناسب صورت می گیرد. کپسول های اطفاء حریق همیشه باید در وضعیت درستی قرار گرفته و آماده به کار باشند. راه های خروجی و فرار می بایستی همواره باز بوده و وسایل دست و پا گیر در مسیر قرار نباشد. نتیجه گیری در مورد خطرات اکسیژن اگر آگاهی ندارید حتما سوال کرده و آگاه شوید. تجهیزات بایستی به منظور رفع نشتی اکسیژن کنترل شده و به این صورت از اشباع اکسیژن پیشگیری شود. تهویه ی محل می بایستی به طرز موثری صورت پذیرد. همیشه هنگام کار با سیلندرها و تجهیزات اکسیژن باید دقت لازم صورت پذیرد و بر طبق اصول ایمنی عمل شود. شیر سیلندر اکسیژن را باید همیشه آهسته باز کرد. در هنگام کار با اکسیژن می بایستی استعمال دخانیات ممنوع باشد. برای روغن کاری تجهیزات هیچگاه نباید از روغن و گریس استفاده کرد. تجهیزاتی که توسط سازنده تست فشار نشده اند را نمی بایستی مورد استفاده قرار داد. و هیچگاه از اکسیژن در تجهیزاتی که برای کار با اکسیژن طراحی نشده اند استفاده نکنید. نسکوگاز با سال ها تجربه در زمینه ی تولید گاز اکسیژن در اصفهان در خدمت شما عزیزان می باشد.